ΣΕΛΙΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

                     ΒΙΛΑΝΕΛΑ

   Η Βιλανέλα (villanella) εμφανίστηκε αρχικά τον 16ο αιώνα στην Ιταλία ως παραδοσιακή χορευτική μουσική με θέματα της αγροτικής ζωής, κατόπιν ως μπαλάντα που τραγουδούσαν τροβαδούροι στη Γαλλία, και αργότερα τον 19ο αιώνα πέρασε στην Αγγλόφωνη ποίηση και απέκτησε τη σταθερή της μορφή με πρωτοπόρο τον Ντύλαν Τόμας.

   Η Βιλανέλα αποτελείται συνήθως από πέντε τρίστιχες στροφές (tercets: τερτσίνες) και μια τελική τετράστιχη. Ο πρώτος και ο τρίτος στίχος της πρώτης στροφής ομοιοκαταληκτούν και επαναλαμβάνονται αυτούσιοι ή ελαφρώς παραλλαγμένοι εναλλάξ στις υπόλοιπες τέσσερις στροφές ως ρεφραίν και συνθέτουν τους δύο τελευταίους στίχους της τελικής τετράστιχης στροφής.

   Η Βιλανέλα έχει μόνο δύο ομοιοκαταληξίες που δίνουν ρυθμό στο ποίημα. Εκτός από τον Ντύλαν Τόμας, Βιλανέλες έχουν γράψει απ’ τον 20ο αιώνα έως σήμερα οι: Όσκαρ Γουάιλντ, Τζαίημς Τζόυς, Σύλβια Πλαθ, Γουίλιαμ Έμπσον, Ελίζαμπεθ Μπίσοπ, Ώστιν Ντόρπσον, Σέιμους Χήνυ, Τόμας Χάρντυ, Ρόμπερτ Λόουελ, Γ.Χ. Ώντεν, Ντέιβιντ Σαπίρο, και στα Ελληνικά πρόσφατα ο Χάρης Βλαβιανός.

(Από το βιβλίο της Παναγιώτας Ζαλώνη,

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΙΧΟΣ…)

Μελαγχολικά

Σαν ταξίδι ουτοπίας

με αντίλαλο τη μνήμη

ήχοι μιας μελαγχολίας.

Στης χαμένης ευτυχίας

κολυμπάνε μες στη λίμνη

σαν ταξίδι ουτοπίας.

Οι στιγμές της νοσταλγίας

στης επιθυμιάς τη δίνη

ήχοι μιας μελαγχολίας

με κανόνες αρμονίας

που στον χρόνο όλο φθίνει.

Σαν ταξίδι ουτοπίας

ήχοι μιας μελαγχολίας.

                   Παν. Ζαλώνη

----

          Έλα πριν…

Σ’ ανταμώνω σ’ ένα δάκρυ

σ’ ένα ξύπνημα της μέρας

και του ουρανού μιαν άκρη.

Στου απέραντου τα μάκρη

στης Αμάλθειας το κέρας

σ’ ανταμώνω μ’ ένα δάκρυ.

Τόση αγάπη, έλα πάρ’ τη

πριν φυσήξει ο αγέρας

εις του ουρανού μιαν άκρη

κι η καταστροφή ξανάρθει

της ερωτικής μας σφαίρας.

Σ’ ανταμώνω σ’ ένα δάκρυ

και στου ουρανού μιαν άκρη.

          Παν. Ζαλώνη

----

    Σας προτείνω ν’ ασκηθείτε και σ’ αυτήν την ποιητική φόρμα. Θα συναντήσετε μια δυσκολία στην απόλυτη ισοσυλλαβία και την δυναμική ομοιοκαταληξία. Όχι περίπου. Πρέπει να εφαρμόζονται αυστηρά, οι κανόνες. (Περισσότερα στο βιβλίο μου «Ο ΕΛΛΗΙΚΟΣ ΣΤΙΧΟΣ και η εξέλιξή του από τον 10^ο  αιώνα μέχρι σήμερα».